Ooit kwam euthanasie schoorvoetend het maatschappelijke debat binnengeslopen. De vlag die daarvoor de lading moest dekken, was ‘ondraaglijk lijden’. Laten we duidelijk zijn: ondraaglijk lijden kan je alleen maar begrijpen wanneer je er zelf ook echt in verkeert. Gekluisterd aan een ziekenhuisbed bijvoorbeeld terwijl enkel morfine je de pijn heel even kan doen vergeten.
Voltooid leven
Sinds kort komt er echter een nieuwe term het euthanasiedebat, en dus ook de maatschappij, binnen geglipt. Dit keer was het de politiek die onder impuls van een radiocoryfee op leeftijd de kat de bel aan bond. ‘Voltooid leven’ werd de laatste weken al snel een nieuw buzzbegrip. Een ‘voltooid leven’ is een ik-heb-het-nu-wel-gehad-met-het-leven-en-wil-daarom-doodgaan gevoel. Eindigen waar en wanneer je wil is daarbij het credo. Zelf kan ik niet ontkennen dat ook ik al in contact ben gekomen met mensen die dat gevoel hadden. Daar zit je dan op zondagmiddag aan tafel met een kopje koffie, een lekker gebakje en plots zegt een kerngezonde zeventiger: ‘Goh, oud worden is niet leuk hoor. Ik heb het echt wel allemaal gehad.’ Ondertussen staat de verwarming gezellig op 21 graden, is er buiten stralende zon, blauwe lucht en vliegen de vogeltjes vrolijk in het rond. →
Eigen geluk eerst
Een ‘voltooid leven’ lijkt op dat moment eerder een symptoom van een onvervuld leven. Een leven waar zingeving volledig zoek is. Je hebt alles om een leven in geluk en blijheid te leven en toch kan je je alleen maar miserabel voelen. Dan komen we tot de essentie: de maatschappij waar ‘ikkigheid’ de boventoon voert, begint zijn tol te eisen. Gepensioneerden die plots het werkjuk van zich afgooien en hun dagen vullen met fietsen, koffiedrinken, reisjes, krantje lezen, daguitstapje, petanqueballetje gooien. Want er moet genoten worden nu. De rest van de wereld is niet echt meer van tel. Eigen geluk eerst. Na een paar maanden in Eldorado te hebben geleefd, een persoonlijke geluksbubbel laten we maar zeggen, begint het te knagen. En nu ? Wanneer op die vraag geen zinvol antwoord komt, is een ‘voltooid leven’ al snel in zicht. Gewoon omdat iemand er geen zin meer in heeft. Daar is weer die ikkigheid die je zelfs je eigen leven laat benemen. Groter kan de ironie moeilijk worden.
Onoverkomelijk onenigheid
Wat is de volgende stap in het euthanasiedebat ? ‘Onoverkomelijke onenigheid’ ? Stel, je ligt zaterdagmorgen knus op de bank met een boek. Komt je partner met de boodschap dat de tuin nog winterklaar moet gemaakt. Je ziet dat echter niet zitten en roept ‘onoverkomelijke onenigheid’ in. Wat nog ontbreekt, is dat de technologie ook volgt. Een euthanasie-app bijvoorbeeld. Je opent de app en drukt op de euthanasieknop. Binnen maximum een uurtje staat een euthanasie-expert bij je sofa. Alle gekheid op een stokje: vrijheid, blijheid. Uiteraard. Soms moeten mensen echter tegen zichzelf worden beschermd. Er moet nog enige moraliteit in het geheel blijven. Moraliteit als een corrigerende tik die mensen weer bij hun zinnen brengt. Vooral ook zingeving. Wat minder naar jezelf kijken en wat meer naar anderen. Wat kan je als gezond mens (ook op leeftijd) minder voor jezelf betekenen maar meer voor andere mensen en daar iedere dag samen het beste van maken. Ook gezonde mensen op leeftijd indien mogelijk niet in een wegstophuis (rusthuis) laten leven maar hen actief blijven betrekken in de maatschappij. Zodanig dat ze een betrokken en zinvol leven kunnen leiden. Anders is het eind in dit debat helaas immers nog lang niet zoek.
